Standard APA 7 – podstawowe wytyczne dotyczące raportowania wyników analizy statystycznej

OTWÓRZ / POBIERZ ARTYKUŁ JAKO PLIK PDF

Czym jest styl APA?

Styl APA jest jednym znajczęściej stosowanych standardów określających wytyczne dotyczące tworzenia tekstu naukowego. Został stworzony poto, aby zjednej strony umożliwić autorom tworzenie wysokiej jakości profesjonalnych opracowań, azdrugiej strony ułatwić czytelnikom zrozumienie struktury pracy naukowej orazsprawną analizę tekstu.

Stworzony w1923 styl APA przechodził stopniowe zmiany, czego odbiciem były kolejne edycje pojawiających się przewodników ipodręczników. Obecną wersją (naczas pisania tego tekstu – marzec 2024) jest edycja siódma, doktórejpodręcznik został wydany w2019 roku. Polscy autorzy sięgają często poskrótowe opracowanie APA 7 autorstwa Skiminy, Harasimczuk iCieciucha.

Choć styl APA stworzony został przezorganizację związaną zpsychologią, tozewzględu naprzejrzystość iskuteczność worganizowaniu informacji, stosowany jest też winnych dziedzinach nauki, takich jak: socjologia, antropologia, edukacja, pielęgniarstwo, zdrowie publiczne, biznes, nauki medyczne.

Wtym artykule zostały omówione najważniejsze wytyczne stylu APA 7 wzakresie raportowania wyników analizy statystycznej. Ponadto, nakońcu tego tekstu, zaprezentowano wzory raportowania wyników testów statystycznych wtekście oraztabeli opracowane woparciu oreguły APA.

Styl APA wkontekście analizy statystycznej

Styl APA określa reguły dotyczące pisania tekstu naukowego wzakresie wszystkich jego istotnych elementów, czyli między innymi: formatowania tekstu (układ strony, czcionka, marginesy, odstępy), stylu pisania (gramatyka, pisownia, punktowanie, stosowanie skrótów itp.), formatowania tabel iwykresów, cytowania, tworzenia bibliografii.

Ten artykuł jest opracowaniem wymagań stylu APA dotyczących raportowania wyników analizy statystycznej. Wtym zakresie wpodręczniku zawarte sąwytyczne dotyczące między innymi:

struktury tworzenia raportu przedstawiającego wyniki analizy;
zakresu raportowania (np.jakie statystyki iwartości należy przedstawić);
sposobu raportowania (tekst, tabele, wykresy);
formatowania tabel iwykresów;
matematycznego zapisu wyników.

Niestety, sam podręcznik dotyczący stylu APA jest dość obszerny (ok. 430 stron wwersji drukowanej), awiele informacji dotyczących poszczególnych zagadnień jest wnim rozproszonych. Topowoduje, żejego lektura niejest łatwa.

Niemniej, gdybyczytelnik zachciał zajrzeć dooryginalnego tekstu, powinien onzwrócić uwagę przede wszystkim nanastępujące fragmenty:

Rozdział 3 „Journal Article Reporting Standards”, podrozdział 3.7 „Quantitative Results Standards”.
Rozdział 6 „Mechanics of Style”, podrozdziały „Statistical and Mathematical Copy” oraz„Presentation of Equations”.
Rozdział 7 „Tables and Figures”.

Zastosowanie reguł APA wpraktyce niezawsze jest proste. Przykładowo, zgodnie ztym standardem, jeżeli chcemy raportować wiele wartości (więcej niż 20), topowinniśmy rozważyć stworzenie wykresu zamiast tabeli. Takie rozwiązanie jednak jest możliwe tylkowniektórych przypadkach, naprzykład podczas raportowania statystyk opisowych (np.średniej) lub częstości, niemanatomiast zastosowana wprzypadku raportowania wyników większości testów statystycznych. Podobnych nieścisłości jest więcej. Wtym tekście postaramy się wyjaśnić jak znich wybrnąć.

Opracowanie, które czytasz, opiera się zatem nietylkonaznajomości treści oficjalnego podręcznika APA, alerównież naponad dekadzie doświadczeń wcodziennej pracy analitycznej Pogotowia Statystycznego.

Podstawowe wytyczne dotyczące formatowania tekstu istylu pisania

Styl APA definiuje ogólne zasady dotyczące formatowania tekstu istylu pisania. Niektóre znich (np.dotyczące rozmiaru czcionki) odnoszą się docałego tekstu, podczas gdyinne (np.zapis symboli matematycznych) przede wszystkim dorozdziału zwynikami analizy statystycznej.

Podstawowe wytyczne dotyczące czcionki wstandardzie APA sąnastępujące:

Wtekście: dozwolone sąróżne czcionki, np.Times New Roman 12, aleteż Calibri 11 czyArial 11; czcionka musi być jednolita wcałym tekście (najbardziej popularnym wyborem wydaje się być Times New Roman 12).
Wtabeli – czcionka powinna być taka sama jak wtekście (wpraktyce często trzeba zmieniać rozmiar wczcionki, aby stworzona tabela była czytelna).
Nawykresach irysunkach: czcionka bezszeryfowa orozmiarze między 8 a14 (czcionki bezszeryfowe tonp.Arial, Calibri, Tahoma, Verdana).

Jeśli chodzi ostyl pisania, uwzględniając kontekst analizy wyników, zalecenia sąnastępujące:

Opis wyników tworzymy wczasie przeszłym (cooznacza, żeposługujemy się zwrotami np.„uzyskany wynik był istotny statystycznie” zamiast „uzyskany wynik jest istotny statystycznie” lub „mężczyźni charakteryzowali się wyższym wynikiem odkobiet” zamiast „mężczyźni charakteryzują się wyższym wynikiem odkobiet” itp.).
Wychodzimy zzałożenia, żeczytelnik posiada wiedzę dotyczącą statystyki. Nietłumaczymy podstawowych zagadnień teoretycznych, niewklejamy wzorów dotyczących zastosowanych metod statystycznych (chyba żeartykuł dotyczy typowo kwestii statystycznych, np.określonych testów).
Stosowany opis powinien być konkretny. Piszemy krótko, zwięźle inatemat, alejednocześnie przekazując komplet niezbędnych informacji. Niestosujemy potocznego języka.
Traktujemy tekst jako spójną ilogiczną całość, akażdą osobną myśl opisujemy wodrębnym akapicie.
Zachowujemy spójność logiczną wywodu, stosujemy łączniki:
– czasu: napoczątku, następnie, później, kolejno, po, podczas, wkolejnym kroku, wpierwszej kolejności;
– przyczynkowo-skutkowe: oznacza to, wzwiązku ztym, ponieważ, wrezultacie, acozatym idzie;
– przyłączenia: dodatkowo, cowięcej, ponadto, podobnie;
– kontrastu: lecz, jednakże, odwrotnie, niemniej.
Hipotezy główne raportujemy wpierwszej kolejności, natomiast poboczne wdalszej. Hipotezy testujemy pokolei, według numeracji stosowanej wopisie metody badania. Według nas odtejzasady sąjednak wyjątki: zmienne demograficzne, często będące analizowane pobocznie (jako hipotezy poboczne lub poza weryfikacją hipotez), warto przeanalizować napoczątku, gdyżich „wpływ” może być ważny wewentualnej kontroli przy hipotezach głównych np.jako współzmienne/kowarianty.

Raportowanie wyników: tekst vs tabele vs wykresy

Wraportowaniu wyników analizy statystycznej wstandardzie APA wykorzystuje się przede wszystkim tabele itekst, czasami też wykresy.

Ściśle rzecz biorąc zalecenia APA sąnastępujące:

Jeśli chcemy zaprezentować dotrzech wartości liczbowych, należy wpierwszej kolejności spróbować zrobić towtekście.
Jeśli od4 do20 wartości – wpierwszej kolejności powinniśmy postarać się wykorzystać tabelę.
Jeśli wyników jest więcej – wpierwszej kolejności powinniśmy spróbować wykorzystać wykres.

Mimo, żepowyższe zalecenia sąbardzo konkretne, towwielu przypadkach trudno jezastosować. Odnosi się todoraportowania wyników wielu popularnych testów statystycznych, jak np.test t Studenta, ANOVA, korelacja Pearsona lub regresja liniowa, gdyżczęsto wykorzystuje się jedoanalizy wielu zmiennych jednocześnie. Wraportowaniu ich wyników przedstawia się często dziesiątki wartości, którychniesposób wsposób czytelny przedstawić wformie innej niż tabelaryczna.

Wszystko tooznacza, żedominującym sposobem raportowania jest naprzemienne wykorzystywanie tabel itekstu. Wykresy stosuje się tylkowniektórych sytuacjach, zwykle (rzadziej) jako alternatywa dla tabeli, albo(częściej) jako podsumowanie danych zawartych wtabeli. Cowięcej, zastosowanie wykresu jako uzupełnienia dotabeli powinno być uzasadnione izarezerwowane dla niektórych sytuacji. Przede wszystkim taki wykres powinien stanowić wartość dodaną, np.umożliwić uzyskanie wniosków dotyczących wyników, którychniesposób wyciągnąć napodstawie przeglądu samej tabeli.

Jeśli chodzi oraportowanie woparciu onaprzemienne stosowanie tabeli itekstu, wytyczne wtym zakresie sąnastępujące:

Niepowielamy wyników zapisanych wtabeli wtekście, dotyczy tozarówno wyników testów (wtym wartości p) jak istatystyk opisowych.
Tabele mogą być umieszczone wtekście nadwa sposoby: albowszystkie waneksie nakońcu, albowkomponowane wtekst (ten drugi sposób wykorzystuje się częściej).
Jeżeli tabele raportuje się naprzemiennie ztekstem totabela powinna zostać umieszczona poakapicie wktórymodwołujemy się doniej (zostaje ona „wspomniana”) poraz pierwszy. Oznacza to, żezwykle schemat raportowania wyników jest następujący:
– wprowadzenie doanalizy wraz zodwołaniem dotabeli (coipocobyło liczone igdzie znajdują się wyniki);
– tabela zwynikami testu (podajemy wartości niezbędne dla interpretacji: statystyki opisowe, wartości istotności, wielkości efektu iinne);
– opis wyników zawartych wtabeli (wnioskowanie cowyszło zanaliz, wyjaśnienie cooznaczają konkretne wyniki).

Ogólne wytyczne APA7 dotyczące raportowania wyników analizy statystycznej

Raportowanie wyników analizy statystycznej wstylu APA 7 podlega ścisłym regułom. Niektóre znich wynikają wwiększym stopniu zpewnych wypracowanych konwencji (np.zapis liczb dokonkretnej ilości miejsc poprzecinku), podczas gdyinne sąodbiciem określonych „dobrych praktyk” związanych analizą danych jako taką (np.konieczność raportowania siły efektu, zamiast samej wartości p).

Podstawowe wytyczne dotyczące sposobu raportowania wyników analizy statystycznej wAPA 7 sąnastępujące:

Należy raportować wszystkie wyniki, zarówno teistotne jak inieistotne statystycznie.
Zakres raportowania wyników testów statystycznych powinien być następujący: wartość statystyki testowej, siła efektu, przedział ufności, stopnie swobody, odpowiednie statystyki opisowe, wtym miary zmienności (np.odchylenie standardowe).
Raportuje się taką liczbę miejsc poprzecinku, jaka jest potrzebna. Zwykle wartość p raportuje dotrzech miejsc poprzecinku, apozostałe wartości (statystyki testowej, statystyk opisowych itp.) dodwóch miejsc poprzecinku. Niejest tojednak sztywna reguła. Przykładowo, jeśli wartości zmiennej sąbardzo niskie, można wydłużyć zapis (np.zamiast M = 0,01 lepiej: M = 0,0074).
Należy raportować dokładną wartość p, bezstosowania skrótów wstylu p < 0,05 czyp > 0,05 (wyjątkiem jest oznaczenie p < 0,001 któryużywamy zpowodu zasady zapisu p-value dotrzech miejsc poprzecinku). Odstępstwem odtejreguły jest sytuacja wktórejbrak jest miejsca nazaraportowanie dokładnej wartości p(np.rozbudowana tabela zwynikami analizy regresji liniowej) lub znacząco utrudni toczytelność tabeli (np.duże tabele zwynikami analizy korelacji). Wtakiej sytuacji można wykorzystać odpowiednią adnotację zwykorzystaniem m.in.gwiazdek.
Liczebność całej próby zapisujemy jako N (wielka litera Nzapisana kursywą), aliczebność podgrupy obserwacji jako n (mała litera nzapisana kursywą).

Powyższe reguły sąogólne, azapis konkretnego wyniku powinien być dostosowany dodanego testu statystycznego. Przykładowo, stopnie swobody zapisuje się tylkodla testów, wktórychsąone liczone. Sąrównież analizy, dla którychwyniki raportuje się wwiększym zakresie, np.suma kwadratów wANOVA lub wskaźniki dopasowania wanalizie SEM itp.

PRZYKŁADOWY ZAPIS WYNIKU WSTYLU APA 7 – TEST T STUDENTA DLA PRÓB NIEZALEŻNYCH
(więcej przykładów znajduje się waneksie)

Tworzenie iformatowanie tabel

Jak wspomniano wcześniej, zapis tabelaryczny jest najczęściej stosowanym sposobem prezentowania wyników. Najważniejszą zasadą jest przedstawianie informacji wsposób przejrzysty iczytelny. Cowięcej, tabela powinna zawierać wszystkie niezbędne informacje potrzebne czytelnikom dojej interpretacji bezpotrzeby odwoływania się dotekstu.

Poniżej omówione zostały poszczególne elementy tabel wykonywanych wstylu APA 7:

Numer itytuł tabeli: umieszczamy nadtabelą. Wpierwszym wierszu należy zapisać zwielkiej litery iczcionką pogrubioną numer tabeli (np.Tabela 1), awdrugim wierszu pochyloną (iniepogrubioną) czcionką tytuł tabeli. Tytuł powinien być możliwe zwięzły, alejednocześnie dokładny.
Nagłówki: każda kolumna tabeli powinna zawierać nagłówek / tytuł. Nagłówki kolumn powinny być zapisane wielkimi literami iwyśrodkowane. Podczas raportowania wyników testów statystycznych zwykle pierwsza kolumna zlewej strony zawiera listę zmiennych. Jeśli żaden inny nagłówek niepasuje, można zastosować dla niej tytuł „Zmienna”.
Wyrównanie zawartości komórek: zawartość komórek wpierwszej kolumnie odlewej strony powinna być wyrównana dolewej (zawyjątkiem nagłówka). Zawartość pozostałych komórek powinna być wyśrodkowana (wyjątkiem jest zastosowanie wyrównania dolewej gdypoprawi toczytelność tabeli, comoże mieć miejsce szczególnie gdywkomórkach jest dużo tekstu)
Obramowanie tabeli: wtabeli należy stosować tylkopoziome linie obramowania. Należy umieścić jeprzy dolnej igórnej krawędzi tabeli, podnagłówkami kolumn (również gdynagłówki zajmują więcej niż jeden wiersz), naddodatkowymi nagłówkami wewnątrz tabeli (ang. table spanners) orazewentualnie dooddzielenia wiersza zawierającego podsumowanie innych wierszy wtabeli, np.sumę wartości wdanej kolumnie.
Adnotacja: Jeżeli niejest możliwe zrozumienie zawartości tabeli napodstawie samego jej tytułu itreści, podtabelą można umieścić adnotację. Istnieją trzy rodzaje adnotacji: ogólna, szczegółowa idotycząca prawdopodobieństwa. Adnotacje teumieszcza się podtabelą wkolejności opisanej poniżej:
– Adnotacja ogólna dotyczy tabeli ogólnie, np.skrótów zastosowanych wtabeli lub odniesień doinnych tabel; przykład: informacja otym cojest zmienną zależną wanalizie regresji.
– Adnotacja szczegółowa dotyczy konkretnej kolumny lub komórki; aby jąstworzyć określoną zawartość tabeli oznacza się kolejnymi literami (a, b, citd.) windeksie górnym; przykłady: kodowanie predyktorów wanalizie regresji (dummy coding), informacje dotyczące zastosowanej transformacji zmiennej.
– Adnotacja prawdopodobieństwa odnosi się dooznaczeń wartości pzapomocą gwiazdek lub innych oznaczeń.
Przykład tabeli zewszystkimi trzema rodzajami notacji zawarto waneksie nakońcu artykułu.

Tworzenie iformatowanie wykresów

Wszystkie inne rodzaje prezentacji danych poza tabelami wstylu APA 7 uważane sązarysunki (ang. figures). Mogą być toprzede wszystkim wykresy, aletakże np.ryciny, fotografie, diagramy iinne ilustracje. Podobnie jak wprzypadku tabeli, rysunek powinien zawierać wszystkie niezbędne informacje potrzebne dojego interpretacji bezpotrzeby odwoływania się dotekstu.

Tworzenie iformatowanie wykresów podlega identycznym zasadom jak wprzypadku tabel jeśli chodzi otytułowanie oraztworzenie adnotacji. Poza tym, tworzenie rysunków podlega następującym regułom:

Czcionka: Jeżeli narysunku pojawia się tekst, należy użyć czcionki bezszeryfowej wrozmierza między 8 a14.
Legenda: Legenda (np.oznaczenie grup nawykresie słupkowym) powinna być umieszczona, jeśli tomożliwe, wgranicach rysunku.
Słupki błędu: Wykresy słupkowe powinny zawierać słupki błędu, prezentujące np.odchylenie standardowe lub przedział ufności.
Opis osi: Wprzypadku wykresów każda oś(XiY) powinna być podpisana (wpraktyce jednak sąprzypadku wktórychniesposób jest zatytułować jednej zosi – przykład taki zaprezentowano wAneksie).

PRZYKŁADOWY WYKRES WYKONANA WSTYLU APA 7
(więcej przykładów znajduje się waneksie)

Wykres 1
Wykres skrzynkowy przedstawiający nasilenie wypalenia rodzicielskiego wzależności odstanu cywilnego

Warto wspomnieć, żewstylu APA wwersji 6 rysunki tytułowało się winny sposób niż wwersji 7. Wpoprzedniej wersji stylu tytuł rysunku znajdował się podnim, anumer itytuł rysunku były zapisane wjednej linii, gdzie numer zapisywany był kursywą, atytuł zwykłą czcionką, anakońcu znajdowała się kropka. Ztakimi wymaganiami można spotkać się jeszcze np.wwytycznych obowiązujących naniektórych uczelniach. Pamiętajcie jednak, żesąone nieaktualne!

Nakońcu tego artykułu przedstawiono przykłady wykres słupkowy, skrzynkowy irozrzutu wykonane wgstylu APA 7.

Struktura opisu wyników testów statystycznych

Podręcznik dotyczący stylu APA 7 niezawiera dokładnych przykładów tego jak raportować iopisywać wyniki testów statystycznych. Niemniej, wytyczne wtym zakresie można stworzyć napodstawie ogólnych reguł APA, takich jak styl opisu (zwięzły, aledokładny), sposób raportowania (tabele vs tekst vs wykresy) czyzakres raportowania (wartość statystki testowej, statystyki opisowe, wskaźnik siły efektu itd.). Tym samym, styl APA tworzy pewne ramy, wewnątrz którychnależy się poruszać opisując wyniki, alejednocześnie zostawiając autorowi pewną dozę swobody.

Poniżej prezentujemy jeden zmożliwych sposobów opisywania wyników testów statystycznych. Należy jednak pamiętać, żeniesątowytyczne stworzone bezpośrednio przezAPA, awzorzec stworzony przezPogotowie Statystyczne pośrednio nabazie ogólnych reguł APA oraznaszego wieloletniego doświadczenia wsferze opracowywania wyników badań naukowych, współpracy zpromotorami niemal wszystkich uczelni wPolsce orazrecenzentami publikacji naukowych. Warto też dodać, żepowyższy wzorzec dotyczy jedynie sytuacji raportowania wyników wtekście. Wprzypadku tabel, ich opis będzie podobny, aleprzede wszystkim niebędzie onzawierał wartości liczbowych (przypominamy – jeśli znajdują się one wtabeli, nienależy ich powielać wtekście).

PROPONOWANA STRUKTURA OPISU WYNIKÓW WSTYLU APA 7

1. Wskazanie zjakiej metody iwjakim celu się korzystało (np.test t, ANOVA, analiza korelacji).
2. Stwierdzenie czyuzyskano wyniki istotne statystycznie + formalny zapis wyniku (jeśli niemagowtabeli).
3. Cooznacza, żewynik jest istotny/nieistotny (np.wkontekście H0 lub samego testowanego efektu).
4. Krótka interpretacja wyników + zapis statystyk opisowych (jeśli niemaich wtabeli)
5. Interpretacja siły efektu.

PRZYKŁAD DLA TESTU T STUDENTA DLA PRÓB NIEZALEŻNYCH

(1) Wcelu porównania osób pochodzących zdużych miast iwsi podwzględem poziomu psychotyczności wykonano test t Studenta dla prób niezależnych. (2) Wynik analizy okazał się istotny statystycznie, t(98) = 4,13; p < 0,001 [95% CI [1,22; 5,17]. (3) Tym samym można odrzucić hipotezę zerową obraku zróżnicowania psychotyczności zewzględu nawielkość miejsca zamieszkania. (4) Analiza średnich wykazała, żebadani zmiast (M = 17,14; SD = 4,67) cechowali się istotnie statystycznie większym nasilenie psychotyczności wporównaniu domieszkańców wsi (M = 15,69; SD = 4,19). (5) Wartość wskaźnika siły efektu d Cohena wskazuje, żeefekt ten był umiarkowany (d = 0, 57).

Uwaga ogólna:
Powyższe wytyczne sąogólne, cooznacza żeniesąuniwersalne w100%. Należy pamiętać, żetworzony opis należy dostosowywać każdorazowo dookoliczności, np.ilości wykonywanych zmiennych uwzględnionych wanalizie, specyficznego układu uzyskanych wyników czykonkretnego rodzaju testu jaki był stosowany. Warto też dodać, żepowyższy wzorzec dotyczy jedynie sytuacji raportowania wyników wtekście.

Podsumowanie

Styl APA topowszechnie stosowany zestaw reguł dotyczących tworzenia wszystkich elementów tekstu naukowego, zarówno przy tworzeniu publikacji tekstów naukowych jak ipisaniu prac dyplomowych.

Wtym artykule omówiono wytyczne APA dotyczące raportowania wyników analizy statystycznej, stworzone napodstawie analizy treści oryginalnego podręcznika. Zawarto wnim konkretne wytyczne dotyczące m.in.stylu pisania, tworzenia tabel iwykresów orazmatematycznego zapisu wyników. Ponadto, przedstawiono, stworzony pośrednio nabazie stylu APA, autorski wzorzec opisu wyników wformie tekstu.

Poza opisaniem reguł zawartych wstylu APA 7, wartykule tym przedstawiono konkretne przykłady dotyczące zapisu wyników podstawowych testów statystycznych wtekście orazsposobu prezentacji ich wyników wtabeli. Ponadto, dołączono również przykłady wykresów – skrzynkowego isłupkowego – utworzone wtym standardzie. Materiały teprzedstawione sąnakońcu tego artykułu, wAneksie.

Literatura:

American Psychological Association. (2020). Publication manual of the American Psychological Association 2020: the official guide toAPA style (7th ed.). American Psychological Association.